Tôi từng ghé vào thư viện tỉnh nhà. Bên trong,không khí yên tĩnh đến mức có thể nghe rõ tiếng lật sách. Cô thủ thư cũng vui vẻ,có điều có những lúc chỉ có tôi là độc giả duy nhất.

Trong khi đó,những quán cà phê máy lạnh với giá nước trung bình 35.000 - 40 nghìn đồng một ly lại chật kín người. Họ mở laptop,đeo tai nghe,nhiều người còn trải tài liệu,sách vở ra làm việc,học nhóm cả buổi không rời.

Thư viện vắng,quán cà phê đông,nghịch lý ấy đang phản ánh một sự thay đổi thói quen đáng suy nghĩ trong giới trẻ,thay vì đến không gian công cộng vốn được thiết kế để học tập,làm việc như thư viện,nhiều người lại chọn quán cà phê để "cắm rễ" suốt nhiều giờ.

Lý do có thể rất dễ hiểu: quán cà phê mát mẻ,có phục vụ đồ uống,không gian thiết kế dễ chịu,có nhạc nhẹ,có ổ cắm điện. Trong khi đó,nhiều thư viện vẫn còn lạc hậu: bàn ghế cứng nhắc,không cho mang nước,điều hòa hoạt động cầm chừng,lại thiếu dịch vụ hỗ trợ đi kèm như quán ăn,tạp hóa bên cạnh.

Điều kiện cơ sở vật chất không đủ hấp dẫn đã khiến thư viện,vốn là nơi lý tưởng cho tri thức lại dần không nhận được nhiều sự quan tâm.

Không ít chủ quán cà phê từng "than trời" khi khách chỉ gọi một ly nước nhưng ngồi lì 4-5 tiếng,chiếm chỗ,dùng điện,Wi-Fi,thậm chí mang đồ ăn bên ngoài vào.

Khi một không gian được sinh ra để phục vụ miễn phí cho cộng đồng bị lãng quên,còn không gian thương mại thì bị khai thác quá mức,chúng ta cần đặt câu hỏi: có gì bất thường trong hành vi tiêu dùng và lựa chọn của người trẻ hiện nay?

Quán cà phê,về bản chất,là một mô hình kinh doanh. Họ không được thiết kế để trở thành thư viện tự phát hay văn phòng làm việc bán thời gian cho bất kỳ ai. Nhưng hiện nay,không ít người lại vô tư xem đó là quyền lợi.

Thật ra,việc người trẻ tìm không gian để học,làm việc là điều tích cực. Nhưng nếu điều đó kéo theo hệ quả là phá vỡ môi trường kinh doanh lành mạnh,hay đẩy lui vai trò của thư viện,thì cần phải xem xét.

Chúng ta đang dần quên rằng,thư viện là một phần quan trọng trong hệ sinh thái tri thức của đô thị. Một thành phố lớn mà thư viện luôn trống vắng trong khi quán cà phê chật kín laptop,đó là biểu hiện của sự mất cân bằng về đầu tư xã hội và văn hóa tiêu dùng.

Thảo Long